Miejska Biblioteka Publiczna jest instytucją kultury gminy Mikołów, wpisaną do Księgi Rejestrowej instytucji kultury w Mikołowie pod nr 2/92, zgodnie z rozporządzeniem ministra kultury i sztuki z dnia 17 lutego 1992 roku. Biblioteka jest samorządową instytucją upowszechniania kultury, wchodzącą w skład ogólnopolskiej sieci bibliotecznej. Służy rozwijaniu i zaspokajaniu potrzeb oświatowych, informacyjnych i kulturalnych społeczności miasta. Jednostka ta posiada osobowość prawną i jest finansowana z budżetu miasta, dochodów własnych oraz innych źródeł i prowadzi gospodarkę finansową na zasadach obowiązujących instytucje kultury.

Biblioteką kieruje i zarządza dyrektor, który reprezentuje placówkę na zewnątrz i jest za nią odpowiedzialny. Organem doradczym i opiniodawczym dyrektora Biblioteki jest Kolegium. Biblioteka prowadzi wypożyczalnie, czytelnie, oddziały dla dzieci, punkty biblioteczne oraz inne formy udostępniania zbiorów bibliotecznych.

W skład Biblioteki wchodzą:

• Biblioteka Centralna w Mikołowie ul. K. Miarki 5,
• Filia nr 1 w Mokrem ul. Miodowa 2,
• Filia nr 2 w Paniowach ul. Wolności 10,
• Filia nr 3 w Bujakowie ul. Górka 60,
• Filia nr 4 Reta ul. Skalna 12,
• Filia nr 5 Kamionka ul. Katowicka 122,
• Filia nr 6 w Borowej Wsi ul. Gliwicka 367,
• Filia nr 7 w Śmiłowicach ul. Gliwicka 102,
• Punkt Biblioteczny przy Szpitalu Powiatowym.

Zakres obowiązków i kompetencji dyrektora oraz kolegium, a także szczegółowa struktura organizacyjna Miejskiej Biblioteki Publicznej określone są w regulaminie organizacyjnym, nadanym przez dyrektora placówki po zasięgnięciu opinii gminy Mikołów, działających w niej organizacji związkowych i Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich.

Do podstawowych zadań biblioteki należy:

• gromadzenie, opracowywanie, przechowywanie i ochrona materiałów bibliotecznych, ze szczególnym uwzględnieniem materiałów dotyczących własnego regionu,
• pełnienie funkcji ośrodka informacji biblioteczno-bibliograficznej na terenie miasta,
• udostępnianie zbiorów na miejscu, wypożyczania na zewnątrz, prowadzenie wypożyczeń międzybibliotecznych z uwzględnieniem potrzeb wszystkich mieszkańców miasta, także chorych i niepełnosprawnych,
• organizowanie różnego typu imprez popularyzujących wiedzę, kulturę, książkę i czytelnictwo,
• współdziałanie z bibliotekami wchodzącymi w skład ogólnokrajowej sieci bibliotecznej,
• współdziałanie z bibliotekami innych sieci, z instytucjami upowszechniania kultury, organizacjami i stowarzyszeniami w zakresie rozwijania i zaspokajania kulturalnych i oświatowych potrzeb społeczeństwa,
• doskonalenie zawodowe pracowników Biblioteki,
• doskonalenie form i metod obsługi użytkowników Biblioteki poprzez wykorzystywanie nowych możliwości technicznych w tej dziedzinie.