Straż Miejska została powołana do życia 2 lipca 1991 roku uchwałą Rady Miejskiej w Mikołowie. Utworzono ją w celu ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz egzekwowania prawa miejscowego na terenie gminy. Zadania i zakres uprawnień straży określiła ustawa o strażach gminnych (miejskich) z dnia 29 sierpnia 1997 r. oraz akty wykonawcze, a szczegółową strukturę organizacyjną określił regulamin uchwalony przez Radę Miejską na podstawie powyższej ustawy.

Obecnie jednostka ta zatrudnia dwunastu wykwalifikowanych strażników, którzy pełnią służbę w systemie dwuzmianowym.

Wykaz dzielnicowych Straży Miejskiej:

• sołectwo Bujaków - mł. insp. Robert Ryndak, tel. (0 32) 226 02 91, tel. alarm. 986,
• sołectwo Borowa Wieś - mł. insp. Robert Ryndak, tel. (0 32) 226 02 91, tel. alarm. 986,
• sołectwo Paniowy - mł. insp. Robert Ryndak, tel. (0 32) 226 02 91, tel. alarm. 986,
• sołectwo Mokre - mł. insp. Robert Ryndak, tel. (0 32) 226 02 91, tel. alarm. 986,
• sołectwo Śmiłowice - mł. insp. Robert Ryndak, tel. (0 32) 226 02 91, tel. alarm. 986,
• dzielnica Kamionka - mł. insp. Robert Ryndak, tel. (0 32) 226 02 91, tel. alarm. 986,
• dzielnice: Regielowiec, Gniotek, Gronie, Centrum str. południowa - straż. Michał Horzela, tel. (0 32) 226 02 91, tel. alarm. 986,
• dzielnice: Śródmieście, Centrum str. północna - mł. insp. Maciej Cybulski, tel. (0 32) 226 02 91, tel. alarm. 986.

Do zadań straży należy w szczególności:

• ochrona spokoju i porządku w miejscach publicznych,
• czuwanie nad porządkiem i kontrola ruchu drogowego - w zakresie określonym w przepisach o ruchu drogowym,
• współdziałanie z właściwymi podmiotami w zakresie ratowania życia i zdrowia obywateli,
• pomoc w usuwaniu awarii technicznych i skutków klęsk żywiołowych oraz innych miejscowych zagrożeń,
• zabezpieczenie miejsca przestępstwa, katastrofy lub innego podobnego zdarzenia albo miejsc zagrożonych takim zdarzeniem przed dostępem osób postronnych lub zniszczeniem śladów i dowodów, do momentu przybycia właściwych służb, a także ustalenie, w miarę możliwości świadków zdarzenia,
• ochrona obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej,
• współdziałanie z organizatorami i innymi służbami w ochronie porządku podczas zgromadzeń i imprez publicznych,
• doprowadzanie osób nietrzeźwych do izby wytrzeźwień lub miejsca ich zamieszkania, jeżeli osoby te zachowaniem swoim dają powód do zgorszenia w miejscu publicznym, znajdują się w okolicznościach zagrażających ich życiu lub zdrowiu albo zagrażają życiu i zdrowiu innych osób,
• informowanie społeczności lokalnej o stanie i rodzaju zagrożeń, a także inicjowanie i uczestnictwo w działaniach mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi,
• konwojowanie dokumentów, przedmiotów wartościowych lub wartości pieniężnych dla potrzeb gminy.

Funkcjonariusze Straży Miejskiej wykonując zadania, o których mowa, mają prawo do:

• udzielania pouczeń,
• legitymowania osób w uzasadnionych przypadkach, w celu ustalenia ich tożsamości,
• ujęcia osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia, i niezwłocznego doprowadzenia do najbliższej jednostki Policji,
• nakładania grzywien w postępowaniu mandatowym za wykroczenia określone w trybie przewidzianym przepisami o postępowaniu w sprawach o wykroczenia,
• dokonywania czynności wyjaśniających, kierowania wniosków o ukaranie do sądu, oskarżania przed sądem i wnoszenia środków odwoławczych - w trybie i zakresie określonym w kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia,
• usuwania pojazdów i ich unieruchamiania przez blokowanie kół w przypadkach, zakresie i trybie określonych w przepisach o ruchu drogowym,
• obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych,
• wydawania poleceń,
• żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych i samorządowych,
• zwracania się w nagłych wypadkach, o pomoc do jednostek gospodarczych, prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej oraz do organizacji społecznych, jak również do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy na zasadach określonych w ustawie o Policji.